ESCENARIOS:
Escenario 10. Xente traballando
Escenario 11. Axencia Tributaria
Escenario 12. Comunidade de veciños
Escenario 14. Cidade sen impostos
Convidámoste a vivir unha aventura ao lado dos nosos amigos da Xeración T, que son dúas rapazas e dous rapaces da túa idade. Chámanse Alba, Laura, Dani e Gabriel. Darás un paseo pola súa cidade e poderás visitar un gran número de lugares: un colexio, un parque, un hospital, un parque de bombeiros, etc.
A cada un dos lugares que iremos visitando chamarémoslle escenario e en cada escenario atoparemos personaxes que nos contarán historias moi interesantes.
¡Esperamos que aprendas e que te divirtas cos nosos amigos da Xeración T!
ESCENARIO 1. COLEXIO
Estamos nunha aula na que hai un profesor novo, que se atopa detrás da súa mesa, un encerado no que está escrito un problema de matemáticas, un pequeno estante con libros sobre o que descansa un globo terráqueo. Fronte ao profesor, están os pupitres dos alumnos. Hai dúas rapazas (Alba e Laura) e dous rapaces (Dani e Gabriel) de costas. Nos seus pupitres teñen cadernos e libros abertos e algúns bolígrafos.
O profesor dá comezo á clase dirixíndose aos alumnos, e isto xera un diálogo entre o profesor e dous dos alumnos: Dani e Alba.
Profe: ¡Bo día!, nenos. Hoxe vou falar dos impostos, aínda que antes de vos explicar o que son, imos pensar sobre algunhas cousas que suceden ao noso redor. Supoño que vos dades conta de que todos os nenos e nenas van ao colexio.
Dani: Profe, e cando os pais non teñen cartos para pagarlles o colexio aos seus fillos, entón ¿non van ao colexio?
Alba: Non, Dani. Todas as nenas e todos os nenos podemos ir gratuítamente ao colexio. Por iso os pais non teñen que pagar.
Profe: Efectivamente, Alba. Ningún neno ou nena pode quedar sen praza escolar. Iso facilita que todos teñamos as mesmas oportunidades, independentemente do nivel económico dos nosos pais.
Alba: Hai moitos anos ¿pasaba o mesmo?
Profe: Non. Noutrora as cousas non eran así, pois os nenos traballaban desde moi cativos e só algúns dispuñan de tempo e diñeiro para acudir á escola. Agora iremos á biblioteca e alí buscaremos máis información.
A continuación contarémosche algunhas cousas bastante interesantes
SABÍAS QUE...
En España, hai moitos anos, non todos os nenos e nenas ían ao colexio. Se lles preguntades aos vosos avaos, moitos deles diranvos que os seus pais, e incluso eles mesmos, non puideron estudar. Por exemplo, a comezos do século XX case un 59% da poboación de máis de 9 anos era analfabeta. Agora o 100% dos nenos e nenas en España teñen dereito a unha praza escolar gratuíta ata os 16 anos.(Datos Instituto Nacional de Estatística).
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
O feito de que o colexio sexa gratuíto permite que....
A resposta correcta é a a: "Todos teñamos as mesmas oportunidades".
ESCENARIO 2. BIBLIOTECA
Os nosos amigos están agora na biblioteca. Hai moitos libros nos estantes que rodean a sala. Na zona central hai mesas con ordenadores para poder estudar e facer traballos. Ao fondo da sala atópanse a sala para escoitar música e a videoteca.
As dúas rapazas (Alba e Laura) e os dous rapaces (Dani e Gabriel) están de pé, nun lateral da sala escoitando o seu profesor.
Profe: As bibliotecas públicas son outro dos servizos dos que gozamos de maneira gratuíta. Todos os cidadáns podemos acceder a elas para aprender cousas novas e para divertirnos. Nelas hai libros, xornais, revistas, DVDs, CDs, podemos navegar en internet... Todo isto está á nosa disposición, coa única condición de devolver aquilo que tomamos en préstamo en perfecto estado e no prazo previsto.
Gabriel: Entón ¿Todo o mundo pode ler libros, aínda que non teña cartos para mercalos?
Profe: Por suposto. Se as cousas non fosen así, só poderían estudar e ler aquelas persoas que tivesen diñeiro para mercar libros. E as nenas e nenos con menos recursos económicos nunca poderían aprender.
Alba: Pero á biblioteca van moitas persoas que non son pobres.
Profe: Si, Alba. Non se trata de que as cousas sexan gratis para os pobres senón de que todos poidamos gozar das mesmas oportunidades con independencia do diñeiro que teñamos. Mirade, rapazes, revisaremos este exemplar da Constitución española, onde se recollen os dereitos e os deberes dos cidadáns.
Gabriel: Profe, tocou o timbre, é hora da saída.
Profe: Si, é certo. Podedes marchar. ¡Ah! Recordade que pronto iremos ó museo.
A continuación contarémosche algunhas cousas bastante interesantes
SABÍAS QUE...
As administracións públicas son as responsables de conservar as obras de arte. Ademais, posibilitan que os cidadáns coñezan e gozen dos bens culturais que ten España.
¿E QUE...?
España conta cunha ampla rede de bibliotecas públicas. Hai unha biblioteca por cada 10.000 habitantes. (Datos Instituto Nacional de Estatística).
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
¿Quen cres que merca os libros, as revistas e os DVDs que hai nas bibliotecas?
A resposta correcta é a a: "Os organismos públicos que as xestionan".
ESCENARIO 3. PARQUE
Pasamos de pantalla e o nosa amiga Alba está agora no parque. Aquí atópase co seu avao. É un parque con moitas árbores; hai rapaces e rapazas xogando ao baloncesto; outras persoas pasean por un camiño que ascende a un pequeno montiño. En primeiro plano vemos unha fonte, unha papeleira e o carriño do varredor. Hai moitos papeis e algunhas botellas rotas arredor da papeleira. O avao e Alba están sentado nun banco e comezan a falar.
Alba: Ola, avao. Hoxe no cole dixéronnos que podemos gozar de moitas cousas gratis, ¿sabíalo?
Avao: Claro que o sabía. E ti ¿déraste conta de que o parque tamén é gratis para todos? Sen pagar nada podemos gozar do aire libre vendo as árbores, o céspede, as flores; podemos sentarnos nos bancos; hai farois, fontes, papeleiras... E todo, á nosa disposición, para usalo cando queiramos.
Alba: É verdade, non me decatara. Ademais, cando se rompe unha canastra de baloncesto ou unha papeleira, sempre a cambian por unha nova. E non temos que pagar nada.
Avao: Os parques son zonas importantísimas, porque permiten que todos os cidadáns teñan sitios limpos e agradables para pasar o tempo libre. ¡Mira todo ese lixo no chan! Iso fainos mal a todos. É fundamental que tratemos de non tirar os papeis no chan e de non romper ou pintar os bancos nin as papeleiras nin as randeeiras.
Alba: Comprace iso de que haxa tantas cousas que non custan diñeiro e das que poidamos gozar todos.
Avao: A verdade é que todo parece gratis, pero non o é. Se me acompañas ao centro de día, explicareiche o que fai posible todas estas cousas.
Alba: Si, claro.
A continuación contámosche algunhas curiosidades.
SABÍAS QUE...
As administracións públicas son as que se ocupan do pagamento dos servizos de limpeza e xardinería que manteñen limpos e coidados os parques.
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta.
¿Cres que habería parques públicos se non existisen administracións públicas que se encargaran deles?
A resposta correcta é a b: "Non, ninguén se encargaría de facer un parque e mantelo limpo e coidado sen cobrar entrada".
ESCENARIO 4. CENTRO DE DÍA
Pasamos de pantalla e atopamos o nosa amiga Alba no centro de día co seu avao. Están no xardín do edificio onde hai flores, árbores e bancos. Nunha mesa están o avao de Dani e dous amigos seus xogando ao parchís. Nunha hamaca hai outra señora maior que le un xornal. No fondo da imaxe, a través dos cristais do edificio, vese unha sala onde algúns anciáns ven a tele e outra sala onde outras persoas maiores fan ximnasia.
Avao: Isto é o centro de día
Alba: avao, ¿que é un centro de día e para que serve?
Avao: Enseguida valo saber. ¡Ola!, veño presentarvos o meu neta, que quere coñecer que é un centro de día.
Avoa: ¡Ola, Alba!, explícocho eu. Un centro de día é un lugar onde as persoas que xa non traballamos nin imos ao colexio reunímonos cos nosos amigos. Aquí podemos xogar ás cartas, charlar, facer ximnasia, comer, planificar excursións e ler libros ou a prensa. Tamén podemos ter asistencia médica.
Alba: ¡Que ben! É coma o cole pero sen Profe. ¿E tamén é gratis como o colexio?
Avao: ¡Ha, ha, ha! Aínda que non é gratis, gran parte do que custa págana as administracións públicas. Ademais, as persoas maiores temos dereito aos descontos nas viaxes, podemos ter menciñas gratis e algúns non pagamos nada por ir nos autobuses das cidades.
Alba: avao, entón, as persoas maiores que xa non traballan ¿De onde sacan o diñeiro para viaxar e mercar cousas?
Avao: Os que xa non traballamos recibimos unha pensión de xubilación. É un dereito gañado despois de contribuír cunha parte do noso soldo ó longo de toda unha vida de traballo. Isto é posible porque as persoas que traballan hoxe contribúen cunha parte do seu soldo, os empresarios cunha parte das suas ganancias e o Estado fai tamén unha achega a un fondo común chamado Seguridade Social. Así, da mesma maneira que eu contribuín á Seguridade Social para outros, ti faralo para os teus pais e os teus fillos para ti.
Alba: Isto si que está ben pensado. Cóntame máis cousas, avao.
Avao: Se vés comigo ao hospital, cóntoche máis cousas.
Alba: ¡De acordo, imos!
A continuación contámosche algunhas curiosidades,
SABÍAS QUE...
Ademais das pensións de xubilación, existen outros tipos de pensións, coma as de incapacidade, viuvez, orfandade, etc.
¿E QUE...?
Hai persoas que, aínda que non contribuíron ao fondo común, porque as súas circunstancias ao longo da vida non llelo permitiron, reciben unha pensión chamada pensión non contributiva.
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
¿De que viven as persoas que xa non traballan porque son maiores?
A resposta correcta é a b: "Da pensión de xubilación".
ESCENARIO 5. HOSPITAL
Pasamos de pantalla para atoparnos no hospital. Estamos nun cuarto de hospital, no que hai dúas camas, dúas cadeiras para acompañantes, mesiñas ao lado das camas para que coman os enfermos, unha televisión colgada da parede. Nunha das mesiñas, hai un floreiro con flores. A través das ventás do cuarto, unha vista panorámica da cidade. En primeiro plano unha doutora atende o avao de Alba, mentres mira a radiografía dunha man. A doutora pregúntalle ao avao polo seu estado de saúde e así comezan a falar as tres personaxes:
Doutora: Ola, bos días, ¿Como se atopa? Vexo na súa radiografía que todo vai moi ben.
Avao: Si, estou bastante ben. Hoxe véñolle ensinar o meu neta algunhas cousas sobre o hospital.
Doutora: Os hospitais proporcionan servizos sanitarios moi completos para todos os cidadáns. Aquí operamos os pacientes que o necesitan, permanecen ingresadas aquelas persoas que requiren un coidado médico intensivo e fanse transplantes. Tamén investigamos para encontrar unha cura a enfermidades difíciles de tratar, como a SIDA, o cancro, etc. Somos moitas as persoas (doutoras e doutores, enfermeiras e enfermeiros, auxiliares, etc.) que traballamos para que todos os cidadáns reciban a mellor atención posible.
Avao: Todo isto pódese facer porque as administracións públicas destinan grandes cantidades de diñeiro para a construcción e mantemento dos centros de saúde e dos hospitais.
Alba: avao, e todo isto tamén é gratis ¿verdade?
Avao: Si, todos temos dereito a recibir atención médica dunha forma gratuíta. Pero non en todos os países é igual, nin sempre foi así. Nalgúns sitios as persoas morren porque non teñen diñeiro para pagar un médico. Ben, como aínda temos tempo, iremos á vila pasear, pois teño algunhas cousas máis que contarche.
A continuación contámosche algunhas curiosidades,
SABÍAS QUE...
A comezos do século XX, en España a esperanza de vida non chegaba aos 35 anos. É dicir, as persoas vivían, como media, só ata os 35 anos. A causa principal era que había moitos bebés e nenos pequenos que non sobrevivían (é dicir, a taxa de mortaldade infantil era moi alta), debido á falta de coidados médicos para a nai e o bebé. A comezos do século XXI a esperanza de vida é de 79 anos (a segunda máis alta despois de Xapón), unha das máis altas do mundo. No caso da muller española é de 83 anos (Datos Instituto Nacional de Estatística).
¿E QUE...?
A atención médica é posible grazas á existencia, ademais dos hospitais, dos centros de saúde, onde se atende os pacientes e fanse campañas para previr enfermidades, como, por exemplo, as campañas de vacinación.
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
¿É gratis ir ao médico en todos os países?
A resposta correcta é a b: "Non, só naqueles nos que as administracións públicas, mediante o diñeiro recadado, pagan a construcción dos hospitais e o soldo do persoal sanitario".
ESCENARIO 6. BOMBEIROS
Neste escenario, avao e neto camiñan pola rúa en dirección á estación. Pasan por diante da comisaría de policía e, ao chegar ao parque de bombeiros, atopan un bombeiro que parece coñecer o nosa amiga e saúdao:
Bombero: ¡Ola, Alba! ¿Xa volves á casa?
Alba: Non, hoxe vou pasear co meu avao. Iremos no tren á vila.
Bombero: ¡Que ben!
Alba: Ademais, o avao contoume que os cidadáns temos un lote de cousas gratis.
Avao: Así é. Os servizos da Policía, da Garda Civil, dos Bombeiros e de Protección Civil tamén son gratis.
Alba: ¿Son?
Bombero: Claro. ¿Como se apagarían os lumes e se salvaría as persoas se non existiran os servizos de emerxencia? ¿Podería cada un pagar pola súa conta a policía cando a necesitara?
Alba: ¡É verdade! Todos temos dereito a ser atendidos nunha emerxencia, con independencia de que poidamos pagalo ou non.
Bombero: ¡Adeus, Hugo! Xustamente, teño que ir atender agora un aviso urxente.
A continuación contámosche algunhas curiosidades,
SABÍAS QUE...
Os servizos de axuda ao cidadán (Bombeiros, Protección Civil, Policía, Garda Civil) son públicos, é dicir, son posibles grazas ao diñeiro recadado polas administracións públicas.
¿E QUE...?
O salvamento de náufragos ou bañistas en perigo, a protección de nenos perdidos ou abandonados, a busca das persoas desaparecidas, a reparación urxente de cornixas ou tellados que puideran caer ou o rescate de montañeiros perdidos na neve tamén son servizos que prestan a Policía, a Garda Civil, os Bombeiros e Protección Civil.
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
¿Que servizos públicos atenden emerxencias?
A resposta correcta é a: "Bombeiros, Policía, Garda Civil e Protección Civil".
ESCENARIO 7. ESTACIÓN DE TREN
Os nosos protagonistas chegaron á estación e viaxan nun tren con destino á vila. A través das ventás do vagón no que están sentados vese a plataforma. Hai un reloxo grande colgado e un cartel azul coa bandeira da Unión Europea e no centro lese FEDER. Mentres inician a súa viaxe, Alba e o seu avao falan:
Avao: ¿Fixáchete nas estacións de tren ou de autobús e nos portos e aeroportos? Tamén son instalacións das que gozamos sen pagar por usalas. Son moi caras e difíciles de construír; por iso ninguén podería facer a súa propia estación.
Alba: As estradas, as rúas, as vías do tren, os semáforos…¿tamén son gratis?
Avao: Si ¿Ti cres que alguén gastaría o seu diñeiro en facer estradas que chegaran ás aldeas e ás vilas máis afastadas?
Alba: Pois non.
Avao: Claro que non. As infraestruturas constrúense grazas ao diñeiro público. Chamámoslles infraestruturas aos portos, estradas, autoestradas, estacións, vías e aeroportos.
Alba: ¿De onde sae ese diñeiro?
Avao: Boa pregunta. Respóndoche enseguida.
Agora contámosche algunhas curiosidades
SABÍAS QUE...
A modernización das estradas en España foi posible grazas ao diñeiro que as administracións públicas invisten na súa construcción e ás axudas que a Unión Europea ofertou ao noso país.
¿E QUE...?
As infraestruturas non son un fin en si mesmas, senón un instrumento ao servizo da integración, da cohesión social e da xeración de emprego e de riqueza. As infraestruturas teñen un marcado carácter social, pois contribúen a eliminar as diferenzas entre territorios, en definitiva, a eliminar as diferenzas de oportunidades.
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
Se rompen as vías polas que pasa o tren que te leva á cidade na que pasas as túas vacacións, ¿quen paga o arranxo?
A resposta correcta é a c: "As administracións públicas, mediante o diñeiro recadado".
ESCENARIO 8. VILA
Alba e o seu avao chegaron ao seu destino. Están nunha rúa da vila. Hai casas baixas con soportais na rúa. Ao final da rúa hai unha vaca. Nun primeiro plano, está a Casa do Concello, unha motocicleta aparcada e, en fronte, unha tenda de alimentación. Na porta da tenda de alimentación, os nosos amigos falan.
Alba: avao, non me contestaches. ¿De onde sae todo o diñeiro que fai falla para que haxa colexios, bibliotecas, estradas, parques, centros de día, hospitais, bombeiros...?
Avao: Ben, creo que xa chegou o momento de explicarcho. Todos estos servizos parecen gratis, pero en realidade non o son. Verás, todas as persoas que vivimos en España contribuímos con parte do noso diñeiro, porque pagamos unha cousa que se chama imposto.
Alba: ¿Eu tamén?
Avao: Si, aínda que che sorprenda, ti tamén pagas impostos. De xeito moi simple, podo dicirche que os impostos son de dous tipos. Hai un tipo de impostos que pagan as persoas maiores e que teñen que ver co diñeiro que se gaña: chámanse directos e o máis importante e coñecido deles é o Imposto sobre a Renda (IRPF). E hai outro tipo de impostos que teñen que ver co que se compra: chámanse indirectos e o máis importante é o Imposto sobre o Valor engadido (IVE), que pagamos todos, ti tamén, cada vez que mercamos algo. Imos entrar na tenda para que o entendas mellor.
A continuación contámosche algunhas cousas bastante interesantes.
SABÍAS QUE...
Un imposto é unha cantidade de diñeiro que deben pagar obrigatoriamente os cidadáns para que as administracións públicas poidan atender os gastos públicos de todos (educación, sanidade, infraestruturas, servizos de emerxencia, etc).
¿E QUE...?
Os impostos non son unha cantidade fixa igual para todos os cidadáns, pois iso sería inxusto, xa que non todas as persoas teñen o mesmo diñeiro. Por iso, pagan máis impostos os que teñen máis ou gañan máis, e pagan menos impostos os que teñen menos diñeiro.
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
¿Quen contribúe con parte do seu diñeiro para pagar os impostos públicos?
A resposta correcta é a c: "Todos os cidadáns".
ESCENARIO 9. TENDA
Entran na tenda. É unha tenda na que venden case de todo. Nun primeiro plano hai caixas de mazás, peras, plátanos, tomates, laranxas, cogombros, allos, etc. No lateral da tenda hai un estante con caixas de zumes e latas de tomate. No mostrador, hai unha caixa rexistradora e unha báscula. Detrás, está a tendeira, unha señora riseira que os atende:
Avao: Bo día, Pilar. ¿Dasnos dous cartóns de zume e unha bolsa de patacas fritas?
Pilar: ¡Claro, como non!. Son 2,10 €. Aquí tes o ticket.
Avao: Mira, Alba, ¿ves?. No ticket pon “IVE”. Ao lado hai unha cantidade ¿verdade?
Alba: Si, 19 céntimos é o IVE e 1,91 é o importe.
Avao: Os 19 céntimos é o imposto que pagamos pola compra que acabamos de facer. Todas as compras, sexan cousas moi pequenas, coma un chicle, ou algo moi grande, coma unha bicicleta, teñen IVE. Isto significa que as administracións públicas recadan unha parte do diñeiro da compra, para investila despois en todos eses bens dos que gozamos (educación, sanidade, estradas, etc.).
Alba: Pois é moi pouco diñeiro.
Avao: Si, pero hai que pagalo en cada compra. Por iso é importante pagar ese imposto sempre, aínda que sexa moi pouco diñeiro.
Alba: É a hora na que a mamá sae do traballo. ¿Imos buscala?
A continuación contámosche algunhas curiosidades.
SABÍAS QUE...
O imposto sobre o Valor Engadido (IVE) é diferente segundo o produto que se compra: o 4% , ou o 10%, para produtos que cobren as necesidades básicas (por exemplo, alimentos, medicamentos, vivenda, material escolar), e o 21% para o resto dos produtos.
¿E QUE...?
É importante pedir sempre a factura e o tícket, aínda que alguén nos ofreza un prezo máis barato, se non nos dá o comprobante, se non esiximos as facturas, é posible que non esteamos contribuíndo aos impostos coas nosas compras. Ademais, se o produto que compramos é defectuoso, para reclamar necesitaremos achegar factura ou o ticket.
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta:
¿Como se chama o imposto que pagamos cando compramos algo?
A resposta correcta é a b: "IVE".
ESCENARIO 10. XENTE TRABALLANDO
Pasamos de pantalla e atopamos a nosa amiga Alba na oficina na que traballa a súa nai. Na oficina, hai mesas con ordenadores e persoas traballando. Hai plantas e cadros. Dende as ventás vense outros edificios. Unha señora sentada nunha mesa fala cun dos seus compañeiros. Nun primeiro plano vemos a nosa personaxe falando coa súa nai.
Mamá: ¡Que ben que viñerades!
Alba: Fíxate, mamá, o avao contoume como funcionan todas as cousas das que dispoñemos grazas aos impostos. E díxome que todas as persoas que traballan, contribúen cunha parte do seu salario. ¿Falo ti?
Mamá: Fágoo, claro. As persoas que traballamos contribuímos con parte do noso salario. A esta contribución chámaselle Imposto sobre a Renda (IRPF). Sen embargo, non todos pagamos o mesmo, xa que se contribúe en función do que se gaña, é dicir, que o que gaña máis, paga máis. Ademais, tamén contan as circunstancias persoais e familiares, porque, por exemplo, se a persoa ten fillos ou é discapacitada, pagará menos.
Alba: ¿Quen se encarga de recoller e xuntar todo o diñeiro?
Mamá: No Estado, A Axencia Tributaria ¿Queres que vaiamos vela?. Está aquí mesmo.
Algunhas cuestións de interese.
SABÍAS QUE...
O imposto sobre a renda (IRPF) é un imposto que as persoas pagan segundo o diñeiro que gañan. Así, o que gaña máis paga máis e o que gaña menos paga menos, e incluso as persoas que teñen só o xusto para poder vivir non pagan nada.
¿E QUE...?
No imposto sobre a renda (IRPF) considérase que hai unha cantidade de diñeiro que todos necesitamos gastar para poder vivir dignamente e cubrir as necesidades básicas. Por esa cantidade non hai que pagar o imposto sobre a renda. Ademais esa cantidade mínima é maior para as persoas que teñen fillos, xa que deben alimentalos, mercarlles roupa, libros e xoguetes.
ADEMAIS...
O imposto sobre a renda non se ten que pagar de golpe, senón que se vai pagando a prazos, ao longo do ano (retencións, pagamentos a conta).
Para seguir coa aventura terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta
¿Como se chama o imposto co que contribúen as persoas en función do que gañan?
A resposta correcta é a: "IRPF".
ESCENARIO 11. AXENCIA TRIBUTARIA
Pasamos de pantalla e atopamos a Alba e a súa nai nunha oficina dA Axencia Tributaria Os traballadores da axencia están a atender os cidadáns que acoden a realizar a súa declaración da renda.
O noso protagonista e a súa nai, están de pé no centro da sala e falan.
Mamá: No Estado é a Axencia Tributaria a que se encarga de recadar o diñeiro que provén dos impostos. Unha vez ao ano, todo o mundo fai as súas contas, para ver canto lle corresponde contribuír en función do que gañase. Iso é facer a declaración da renda. A Axencia Tributaria axudalles ás persoas a que fagan de xeito máis simple a súa declaración da renda, e incluso, en moitos casos, envíaselles á casa.
Alba: ¿E se alguén non quere pagar os impostos?
Mamá: A Axencia Tributaria encárgase de vixiar que todos cumpramos coa nosa obriga de pagar os impostos, para que todas as cousas que é necesario facer con ese diñeiro poidan facerse. Ninguén debe deixar de pagar os impostos, pois iso é defraudar e constitúe un comportamento insolidario.
Alba: ¿A Axencia Tributaria construíu o meu colexio?
Mama: Non, Alba. A decisión sobre canto diñeiro se vai gastar e en que cousas, tómana os representantes dos cidadáns nas Cortes Xerais, que é o Parlamento do Estado, as Asembleas Lexislativas das comunidades autónomas e os Plenos dos concellos.
Alba: ¡Ah, xa!, Os políticos son os que mandan e poden facer o que queiran.
Mama: Non, non. Pensa no que ocorre cando elixides os vosos delegados de clase: cada un dos candidatos propón facer determinadas cousas e vos votades a quen máis vos guste. Pois, do mesmo xeito, os partidos políticos preséntanse ás eleccións cada un cun programa no que din o que farían co diñeiro público se gañaran. Entón a xente vótalle ao partido que mellor lle parece. Ademais , cada ano, o Parlamento ten que aprobar as propostas do Goberno sobre as cousas nas que quere gastar o diñeiro público durante o ano.
Alba: Vale, vale. Agora imos á casa, por favor, que quero merendar.
Agora ofrecémosche algúns datos curiosos.
SABÍAS QUE...
A Axencia Tributaria ten dous obxectivos: axudarlles ás persoas a cumprir as obrigas en relación cos impostos e tratar de evitar que haxa persoas que non cumpran coa súa obriga.
¿E QUE...?
Outra das funcións da Axencia Tributaria é vixiar as fronteiras, para evitar, por exemplo, que entren drogas no país, que se trafique con animais de especies protexidas ou que saian indebidamente obras de arte.
ADEMAIS...
As comunidades autónomas e as administracións locais (municipios..) tamén recadan determinados impostos. Por exemplo, cando unha persoa lle vende a súa casa a outra, a que lla compra ten que pagar á comunidade autónoma un imposto que se chama de “transmisións patrimoniais”. Os municipios tamén recadan impostos, como o que se paga por ter coche, ou unha especie de impostos que se chaman taxas, como a que pagamos para que nos recollan o lixo.
Para seguir terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta
¿Quen se encarga de recadar a maioría dos impostos en España?
A resposta correcta é a b: "A Axencia Tributaria".
ESCENARIO 12. COMUNIDADE DE VECIÑOS
Pasamos de pantalla e atopamos a Alba e á súa nai no portal da súa casa, onde un grupo de veciños parece estar reunido. Un señor, que parece ser o presidente da comunidade, unha señora, que está a ler un papel, e outros catro veciños que están sentados ao lado do ascensor. Na porta do ascensor hai un cartel de avariado
Nai e filla, de pé, contemplan a escena mentres comentan:
Mamá: ¡Mira!, hai reunión de propietarios. ¿Sabes? As comunidades de veciños son coma as dos países: todos contribúen cun pouco de diñeiro para poderen ter limpos e amañados os espazos comúns, coma as escaleiras, o ascensor, as bombillas dos corredores...
Alba: ¿Todos pagan o mesmo?
Mamá: Non, o que ten a casa máis grande paga máis e o que ten a casa máis pequena paga menos.
Alba: ¿E se alguén non paga?.
Mamá: Amólanos a todos, porque non só non contribúe coa súa parte senón que ademais, segue usando as cousas igual, coma se pagase. Porque o que no paga tamén monta no ascensor, prende a luz e todo o demais.
Alba: ¿E quen toma a decisión de en que se gasta o diñeiro e en que non?
Mamá: A persoa que administra a comunidade encárgase de facer o orzamento onde figuran os gastos e os ingresos da comunidade. Na reunión de veciños pídeselles opinión a todos e decídese se se aproba ou non o orzamento. Por iso se fan as reunións de veciños.
Alba: Entón, iso de votar é moi importante, porque así é como se toman as decisións.
Mamá: Si, efectivamente, pero imos xa á casa. Mañá espérate un día moi interesante no museo.
A continuación ofrecémosche algúns datos de interese
SABÍAS QUE...
As persoas insolidarias que non pagan impostos nos obrigan a todos a recibir un número menor de servizos ou a recibir servicios públicos de peor calidade. Ademais, fan que os que cumpren coa súa obriga teñan que pagar máis para compensar o diñeiro co que os defraudadores deixan de contribuír.
¿E QUE...?
Os Orzamentos xerais do Estado son as contas aprobadas por lei que reflicten o que se vai gastar e ingresar para proporcionar os bens e os servizos públicos. Os ingresos débense aos impostos que pagamos todos os cidadáns. Os Orzamentos xerais do Estado elabóraos o Goberno e sométeos á aprobación do Congreso dos Deputados e do Senado.
Para seguir terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta
¿Quen lle paga o salario ao porteiro da comunidade de veciños?
A resposta correcta é a: "A persoa que administra a comunidade cos cartos de todos os veciños".
ESCENARIO 13. MUSEO
É outro día. Os nenos están co seu profesor no museo ao que acudiron a ver unha exposición sobre a historia dos impostos. Vemos unha estatua de Apolo no centro da sala. Nas paredes hai cadros e debaixo deles vitrinas con obxectos. Unha señora mira atentamente un cadro, mentres o profesor, no centro da sala, xunto con Laura e Dani, se dirixe a eles e lles di:
Profe: Viñemos ao museo para ver unha exposición sobre a historia dos impostos. Os impostos existiron sempre, pois todos os gobernantes pedironlles ás persoas que contribuísen con parte do seu diñeiro para poder pagar algunhas cousas de uso común. Cando os gobernantes non foron xustos no uso do diñeiro recadado, a xente protestou.
Alba: Entón, os impostos sempre foron moi importantes.
Profe: Sen dúbida. Unha sociedade democrática coma a nosa goza de grandes beneficios: temos ensino, sanidade, seguridade e pensións para todos. Isto grazas a que todos contribuímos con parte do noso diñeiro a través do que mercamos e do que gañamos.
Alba: Profe, ademais de pagar os impostos, se coidamos as cousas, faremos que non haxa que gastar diñeiro en amañalas.
Profe: Claro, non só é importante construír estradas, colexios, hospitais ou parques, senón tamén mantelos limpos, ben coidados e coas cousas sen romper. Por exemplo, a cantidade necesaria para amañar os bancos do parque, porque alguén os rompeu, é unha dilapidación.
Alba: E, se non houbera impostos, ¿que pasaría?
Agora ofrecémosche algúns datos de interese.
SABÍAS QUE...
Foron os musulmáns en España quen por primeira vez, definiron o imposto sobre a compra e a venda. A este imposto puxéronlle o nome de gabelas.
¿E QUE...?
Na Idade Media eran os labregos os que lles pagaban os impostos aos señores feudais, a cambio da súa protección.
ADEMAIS...
No século XVI houbo en España unha revolta popular moi importante, a dos Comuneiros, en gran medida como protesta polos novos impostos que se estableceron á chegada do Emperador Carlos V.
RECORDA QUE...
Un dos principios fundamentais da democracia é que só se poden establecer impostos coa aprobación dos representantes elixidos polos cidadáns. Por iso, segundo a Constitución, os impostos teñen que establecerse por lei aprobada no Parlamento.
Para seguir terás que responder a seguinte pregunta. Elixe a opción correcta
O diñeiro recadado cos impostos serve para...
A resposta correcta é a c: "As dúas son correctas".
ESCENARIO 14. CIDADE SEN IMPOSTOS
Os nenos seguen na sala do museo, escoitando o seu profesor. Imaxinan unha cidade sen impostos. Xunto ás súas cabezas un bocadillo mostra un lugar con lixo no chan, coas rúas sen asfaltar, un ancián pedindo esmola, un campo de fútbol coas porterías rotas... Mentres imaxinan, falan entre eles.
Gabriel: Se non houbera impostos, nada sería como é agora. Non teriamos museos nin bibliotecas nin colexios nin hospitais; non habería policías nin bombeiros nin estacións de tren nin estradas; non existirían varredores que limparan as rúas...
Alba: Meu avao non podería ir ao centro día, non tería pensión e as medicinas custarían tan caras que non podería mercalas. Só os nenos ricos irían ao colexio e non teriamos parques para xogar.
Gabriel: ¡Estou descubrindo cousas moi interesantes! Os impostos axudan a que todos teñamos as mesmas oportunidades e a que o mundo sexa máis xusto.
Alba: O realmente importante é que cos impostos pagamos as cousas das que todos gozamos.
Gabriel: Así, o diñeiro público é unha bolsa común que enchemos entre todos. ¿Verdade, Profe?.
Profe: Exactamente. Entendestes moi ben o que son os impostos.
A continuación te ofrecemos algunas cosas que merece la pena saber.
SABÍAS QUE...
A pesar de todas as vantaxes que ten pagar impostos, hai persoas insolidarias que intentan non pagar ou pagar menos do que lles corresponde. Por iso, a Axencia Tributaria pon un gran esforzo en investigar e descubrir os defraudadores.
¿E QUE...?
As persoas que non pagan os impostos que lles corresponden son multadas ou incluso poden ir ao cárcere se a cantidade defraudada é superior a 120.000 euros e cometen delito fiscal.
Xa concluíches a aventura. Esperamos que aprenderas cousas interesantes e...
RECORDA QUE...
Todos temos necesidades individuais, que satisfacemos cada un co noso diñeiro, pero ademais temos outras colectivas, que un a un non poderiamos pagar. Para iso, realízanse achegas a un fondo común. Estas achegas fanse fundamentalmente mediante o pagamento de impostos. Con eles cóbrense os gastos necesarios para establecer e manter os servizos públicos que necesitamos e queremos ter para gozar dunha mellor calidade de vida.
RESPUESTAS A LAS PREGUNTAS:
RESPOSTA ESCENARIO 1. COLEXIO
O feito de que o colexio sexa gratuíto permite que....
A resposta: "Todos teñamos as mesmas oportunidades" es correcta
A resposta: "Gastemos o diñeiro noutras cousas" es incorrecta
A resposta: "Vaia ao colexio só quen queira" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 2. BIBLIOTECA
¿Quen cres que merca os libros, as revistas e os DVDs que hai nas bibliotecas?
A resposta: "Os organismos públicos que as xestionan" es correcta
A resposta: "O señor que nos atende" es incorrecta
A resposta: "Tráenos as persoas que teñen moitos libros na súa casa" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 3. PARQUE
¿Cres que habería parques públicos se non existisen administracións públicas que se encargaran deles?
A resposta: "Si, porque os parques saen sós, ponos a natureza" es incorrecta
A resposta: "Non, ninguén se encargaría de facer un parque e mantelo limpo e coidado sen cobrar entrada" es correcta
A resposta: "Nin si nin non, non é un tema importante" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 4. CENTRO DE DÍA
¿De que viven as persoas que xa non traballan porque son maiores?
A resposta: "Dos seus fillos" es incorrecta
A resposta: "Da pensión de xubilación" es correcta
A resposta: "Das esmolas" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 5. HOSPITAL
¿É gratis ir ao médico en todos os países?
A resposta: "Si, porque todas as persoas somos iguais e temos dereito á sanidade" es incorrecta
A resposta: "Non, só naqueles nos que as administracións públicas, mediante o diñeiro recadado, pagan a construcción dos hospitais e o soldo do persoal sanitario" es correcta
RESPOSTA ESCENARIO 6. BOMBEIROS
¿Que servizos públicos atenden emerxencias?
A resposta: "Bombeiros, Policía, Garda Civil e Protección Civil" es correcta
A resposta: "Bombeiros e Protección Civil" es incorrecta
A resposta: "Policía e Bombeiros" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 7. ESTACIÓN TREN
Se rompen as vías polas que pasa o tren que te leva á cidade na que pasas as túas vacacións, ¿quen paga o arranxo?
A resposta: "Os teus pais, que derán que pagar máis polo billete para que arranxen as vías" es incorrecta
A resposta: "O condutor do tren" es incorrecta
A resposta: "As administracións públicas, mediante o diñeiro recadado" es correcta
RESPOSTA ESCENARIO 8. VILA
¿Quen contribúe con parte do seu diñeiro para pagar os impostos públicos?
A resposta: "Só as persoas que traballan" es incorrecta
A resposta: "As nais e os pais" es incorrecta
A resposta: "Todos os cidadáns" es correcta
RESPOSTA ESCENARIO 9. TENDA
¿Como se chama o imposto que pagamos cando compramos algo?
A resposta: "TIA" es incorrecta
A resposta: "IVE" es correcta
A resposta: "CIA" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 10. XENTE TRABALLANDO
¿Como se chama o imposto co que contribúen as persoas en función do que gañan?
A resposta: "IRPF" es correcta
A resposta: "IVE" es incorrecta
A resposta: "PVP" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 11. AXENCIA TRIBUTARIA
¿Quién se encarga de recaudar la mayoría de los impuestos en España ?
A resposta: "O Rei" es incorrecta
A resposta: "A Axencia Tributaria" es correcta
A resposta: "O Presidente do Goberno" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 12. COMUNIDADE DE VECINOS
¿Quen lle paga o salario ao porteiro da comunidade de veciños?
A resposta: "A persoa que administra a comunidade cos cartos de todos os veciños" es correcta
A resposta: "O Estado, pois é un servizo público" es incorrecta
A resposta: "Ninguén, pois os porteiros non cobran" es incorrecta
RESPOSTA ESCENARIO 13. MUSEO
El dinero recaudado en los impuestos sirve para:
A resposta: "Construír estradas, colexios, hospitais e parques" es incorrecta
A resposta: "Manter limpos e amañados os parques, os colexios, os hospitais e as estradas" es incorrecta
A resposta: "As dúas son correctas" es correcta